چرا جامعه جهانی در قبال نقض حقوق بشر در ایران و سرکوب معترضان سکوت کرده است
منابع و فعالان حقوق بشری می گویند سرکوب منتقدان، روزنامه نگاران، فعالان کارگری و مدنی، همچنین احضار و بازداشت و شکنجۀ معترضان و اقلیت ها در ایران و همچنین کشته و مجروح شدنِ دهها تن و بازداشت هزاران تن در ایران، نمونه ای از تداوم نقض حقوق بشر توسط رژیم جمهوری اسلامی است.
در گزارش آخرِ گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران به موارد متعدد نقض حقوق بشر از جمله شمار فزاینده اعدامها، محدودیت آزادی بیان و تبعیض علیه اقلیتهای نژادی و دینی و زنان اشاره و درباره ادامه این روند ابراز نگرانی شده بود. گزارشگران قبلی ویژه سازمان ملل طی سالهای اخیر از امکان حضور در ایران و بررسی وضعیت حقوق بشر در این کشور محروم بوده اند.
منابع حقوق بشری می گویند امروز علاوه بر طیف وسیعی از زندانیان عادی، گروهی از زندانیان سیاسی، در زندان های مختلف ایران در معرض خطر اجرای حکم اعدام هستند.
در همین زمینه در حاشیه یکی از تجمعات اعتراضی جمعی از مخالفان جمهوری اسلامی در مرکز لندن، که روز پنحم مرداد ماه 1398- 27 ژوئیه 2019 برگزار شد، با دو تن از فعالان ایرانیِ مخالف جمهوری اسلامی، گفتگویی کوتاه انجام داده ایم.
قهرمان تمرخانی، فعال مسیحی وبلاگ نویس، و همچنین عقیل بداوی، فعال سیاسی مخالف جمهوری اسلامی و کنشگر عرب اهوازی، ضمن اعتراض به تداوم نقض حقوق بشر و گسترش اعدامها در دوران حسن روحانی، از عدم توجه جامعه جهانی به نقض حقوق بشر در ایران انتقاد کرده و خواستار توجه افکار عمومی جهان به این مهم شده اند.
دیده بان حقوق بشر ایران: سرکوب معترضان در ایران همچنان ادامه دارد، و همزمان وضعیت حقوق بشر در ایران با گذشت شش سال از ریاست جمهوری حسن روحانی – بنا به رویکرد به آمار و ارقام و گزارش های مستند – بهبود نیافته است، همزمان اما مقامات حکومت ایران در نشست های بین المللی مدعی رعایت استاندارهای حقوق بشری هستند. شما این دو مدعا را چگونه می بینید؟
تمرخانی: تداوم سرکوب اقلیت های دینی، از جمله نوکیشان مسیحی و بهاییان و دراویش، و ادامۀ آزار، تهدید، دستگیری و شکنجۀ منتقدان و دانشجویان و وبلاگ نویسان و شهروندان در ایران به دلیل طرح آزادانه نظرات یا فعالیت‌هایشان، نشان می‌دهد که مقامات رژیم ایران همچنان به کنترل شدید شهروندان و محدود کردن قابل توجه فضای دموکراتیک ادامه می‌دهند.
به نظرم آزادی عقیده و آزادی بیان، شروطی ضروری برای رشد کامل هر فرد و همزمان، شروطی حیاتی برای یک جامعه است، اما رژیم ایران در چهار دهه حاکمیت خود، تنها و تنها سرکوب مخالفان و منتقدان را سرلوحه کار خود قرار داده است.
بداوی: در واقع خیلی واضح می توان ادعاهای دولت و رژیم ایران را مورد سوال قرار داد. حسن روحانی که کار خود به عنوان رئیس جمهور ایران در مرداد ۱۳۹۲(اگوست ۲۰۱۳) آغاز کرد، در رقابت‌های انتخاباتی وعده داده بود که “منتقدان باید عدالت را احساس کنند،” اما با رویکرد به تحقیات و شواهد و مستندات می بینیم که اینها نیز مانند دیگر ادعاهایی که عملی نشد (مانند وضعیت سیاسی و اقتصادی)، و فقط یک وعدۀ انتخاباتی دروغ بود.
در واقع امروز سرکوب معترضان، نقض حقوق اقلیت های مذهبی و نژادی در ایران توسط رژیم اسلامی همچنان ادامه دارد. البته ناگفته نماند تمام جامعۀ ایران تحت فشار و آزار حکومت قرار دارد، اما جامعۀ عرب، آذری، بلوچ، کرد و ترکمن، همچنان تحت فشار و سرکوب و آزار و تبعیض بیشتری قرار دارند.
همچنین می توان گفت که رژیم ایران، مشارکت سیاسی و استخدام اقلیتهای مسلمان غیر شیعه، از جمله افراد سنی مذهب را همچنان محدود نگاه داشته است. نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی همچنین به اهل تسنن اجازه ساختن مساجد در تهران را نمیدهند و از برگزاری برخی مراسم عمده مذهبی توسط آنها جلوگیری میکند.
در کنار این موارد، حقوق اولیه و انسانیِ اقلیت های مذهبی مانند نوکیشان مسیحی، بهاییان، دراویش و پیروان مکاتب عرفانی نیز نادیده گرفته شده و آنها نیز بعنوان اقلیت مورد آزار هستند. دهها بهایی صرفا به دلیل اعتقادشان در بازداشت و تبعید و محرومیت از حقوق اجتماعی هستند.
اگر توجه کرده باشید، در گزارش اخیر دبیر کل سازمان ملل متحد نیز آمده است که “تبعیض علیه اقلیتهای دینی و نژادی هم در عمل و هم در قوانین جمهوری اسلامی ادامه دارد.”
دیده بان حقوق بشر ایران: موضوع اعدامها در ایران، یکی از عمده ترین شاخص های نقض حقوق بشر در ایران است. این موج فزایندۀ اعدام ها در ایران را به همراه یک گزارش آماری در مورد وضعیت اعدامها در یکسال اخیر ایران چگونه می توان ارائه کرد؟
تمرخانی: همانطور که در آمارهای جهانی آمده، جمهوری اسلامی ایران، بعد از چین رکورددار اجرای حکم اعدام در جهان است. موج اعدام ها در ایران، اتفاقا در دوران حسن روحانی افزایش چشمگیر یافته است.
در آخرین گزارش در خصوص روند اعدام ها در ایران، گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، آمارهای تکان دهندۀ اعدام را نشان دهنده “افزایش نگران کننده” مجازات اعدام در ایران دانسته و دبیر کل سازمان ملل نیز در گزارش سالیانه خود از “افزایش اعدامها در ایران” ابراز نگرانی کرده بود.
بداوی: ناگفته نماند، رژیم جمهوری اسلامی با اجرای حکم اعدام و هر از چندگاه اعدامهای خیابانی، همزمان قصد دیگری چون ارعاب جامعه را نیز مدنظر دارد. به نظرم اعدام یک قتل عمد دولتی است. رژیم ایران در جهان بعد از چین، رتبۀ بالای اعدام در سراسر جهان را از خود کرده است و جامعه جهانی باید فشار بیشتری بر این رژیم بگذارد.
دیده بان حقوق بشر ایران: مقامات و نمایندگان جمهوری اسلامی مدعی وضعیت “مناسب” حقوق بشر در ایران هستند. مثلا محمد جواد ظریف، به عنوان وزیر امورخارجه رژیم ایران، اخیرا در یکی از کنفرانس های خبری در خارج از ایران، مدعیِ این شده که «ما کسی را به دلیل عقایدش زندانی نمی کنیم…» یا اینکه گفته: «دانشجویی به دلیل مخالفت در زندان های ایران نمی باشد». همچنین اردشیر لاریجانی نیز بعنوان مقام قضایی ایران، ادعای «رعایت حقوق بشر»، «آزادی» و «عدم سرکوب مخالفان» را دارد. اما شواهد چیز دیگری نشان می دهد. نظر شما چیست؟
تمرخانی: ببینید. در واقع جوادظریف از همان ادبیاتی استفاده میکند که محافظه‌کاران و دستگاه‌های امنیتی ایران به جای پاسخگویی در برابر موارد نقض حقوق بشراستفاده می‌کنند. مهمترین عنصر این رویکرد، متهم کردن کشورهای غربی به استفاده سیاسی و ابزاری از حقوق بشر، وجود استانداردهای دوگانه در برخورد حقوق بشر با ایران و کشورهای دیگر و همچنین حمله به فعالان حقوق بشر و سازمان‌های بین‌المللی تخصصی این حوزه است.
بداوی: ادعای اردشیر لاریجانی نیز بعنوان دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه جمهوری اسلامی – عنوانی که واقعا معنی ندارد – دروغ است، چرا که در ایران همچنان سرکوب مخالفان، محدودیت آزادی بیان و عقیده، نقض حقوق بشر و همچنین سرکوب حقوق اقلیت ها ادامه دارد، و صدها تن طی ماههای اخیر بازداشت و احضار و ناپدید و محکوم و بعضا اعدام شده اند. و چیزی که باید امروز به آن اشاره کنم این است که بحث عمده و شاید مهم، شاخص های حقوق بشر در ماههای اخیر و سالهای گذشته است. بر خلاف ادعای مقامات رژیم ایران، وضعیت حقوق بشر به مراتب وخیم تر شده و اعدام، شکنجه، دستگیری مخالفان و منتقدان، تبعیض علیه زنان و مردان و اقلیتهای مذهبی و قومی، سرکوب دگرباشان جنسی و به طور کل نقض حقوق شهروندان به مراتب بدتر شده است، حال چه در حوزه آزادی بیان، عقیده، مطبوعات و قلم، چه در موضوع دانشگاه، نهادهای مدنی، زنان و حوزه سایبری.
همانگونه که ملاحظه کرده اید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، در گزارش خود ، با تحقیق و مستندات، نسبت به ادامه مجازات اعدام و نقض حقوق بشر از جمله حقوق زنان و اقلیت های قومی و عقیدتی ابراز نگرانی کرده است. این گزارش همچنین به اعدام صدها نفر طی چند ماه اخیر و در نوبت اجرا بودن احکام اعدام دیگری که صادر شده از جمله در مورد فعالان عرب و کرد.
دیده بان حقوق بشر ایران: در زندان های ایران، هم اکنون دهها تن از زندانیان سیاسی و عقیدتی، در آستانه اعدام هستند، آیا آمار دقیقی از آنها وجود دارد؟
بداوی: بر اساس آخرین تحقیقات، حدود چهارصد و ده تن از زندانیان سیاسی و عقیدتی در ایران در انتظار اجرای حکم غیر انسانی اعدام هستند. البته جمع کثیری نیز در همین حوزه (عقیدتی و سیاسی) در بازداشت موقت به سر می برند، که از وضعیت و سرنوشت آنان خبری در دست نیست.
من همین جا از تمامی فعالان و کنشگران و نهادهای حقوق بشری بین المللی می خواهم که با اتحاد عمل و اطلاع رسانی و اقداماتی مفید و همزمان، مانع از اجرای این احکام غیر انسانی شوند.
در واقع لیست و جزئیات بسیاری از زندانیان سیاسی محکوم به اعدام منتشر نمی شود و مخفی می ماند و این وظیفۀ فعالان حقوق بشری و روزنامه نگاران است که افکار عمومی را بیدار نگه دارند.
تمرخانی: همان طور که دوستمان گفتند، از فعالان حقوق بشری ایران و بین المللی، اصحاب رسانه ها، و گروههای کنشگر خواستار توجهی دقیق تر، حساسیت بیشتر، اطلاع رسانی به موقع تر و همچنین اتحاد عمل در حوزه حقوق بشری ایران هستیم و همزمان از جامعه جهانی نیز خواستاریم تا در مواجهه با رژیم ایران، تنها انرژی اتمی و مسائل هسته ای را مدنظر قرار نداده و با مماشات و مصلحت اندیشی، چشمان خود را بر روی نقض حقوق بشر در ایران نبندند.
بداوی: مردم ایران موضع جهانیان به ویژه کشورهای اروپایی در این مقاطع تاریخی را فراموش نخواهند کرد. ما از دولت پرزیدنت ترامپ بابت توجه به موضوع حقوق بشر در ایران و انتقاد از جمهوری اسلامی به دلیل سرکوب خونین معترضان اخیر در شهرهای ایران، ممنونیم.
دیده بان حقوق بشر ایران: تشکر از شما