فریاد عدالت خواهی؛ اعدام دسته جمعی زندانیان سیاسی ایران در تابستان 1367 توسط هیات مرگ
نگارش: ف. مدارا / سارا .م – در سالگرد قتل عام زندانیان سیاسی در تابستان 1367
رویداد اعدام دسته جمعی زندانیان سیاسی در تابستان 1367 به دستور بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران سید روح الله خمینی صادر گردید و در ماه های مرداد و شهریور آن سال زندانیان بسیاری به گونه مخفیانه اعدام شدند و در نهایت در گورهای دسته جمعی دفن شدند. بیشترین کسانی که در آن سال اعدام شدند از اعضای سازمان مجاهدین خلق بودند و گرچه اعضای دیگر گروه‌های چپ‌گرا نیز در میان آنها وجود داشت. نهادها و سازمان‌های مدافع حقوق بشر، جرم زندانیان را همکاری با سازمان‌های مخالف نظام به ویژه سازمان مجاهدین خلق ایران و همچنین طیف‌های گوناگونی از گروه‌های چپ، کمونیست و مارکسیست ذکر کرده‌اند. اما مقامات جمهوری اسلامی، اعدام آنها را به دلایلی همچون کشف تشکیلات مرتبط با سازمان مجاهدین خلق در زندان،نتیجه ادامه محاکمه به علت ترور مقامات جمهوری اسلامی ایران توسط آنها ذکر کرده اند. تعداد قربانیان به درستی مشخص نیست اما فعالهای حقوق بشر بیش از 3800 نفر تخمین زده اند. بسیاری از بازداشت‌شدگان در دهه 1360 جوانانی در سن 20 سالگی زندگی خود بودند که به گفته خود زندانیان عمدتاً به دلیل «داشتن اعلامیه بازداشت شده بودند» و در تابستان 1367 در حال گذراندن محکومیت خود بودند یا حتی محکومیتشان تمام شده بود. فرایند اعدامها در بی‌خبری مطلق زندانیان صورت می‌گرفت و هیئت اعدام در تهران به زندانیان اطمینان می‌دادند که چند سؤال برای «اعطای عفو عمومی» می‌پرسند. در صورت عدم رضایت از پاسخ‌ها، هیئت اعدام فوراً دستور انتقال به اتاقی برای نوشتن وصیت‌نامه می‌دادند و سپس زندانیان در دسته‌های شش نفری و با چشمان بسته به دار آویخته می‌شدند و در نهایت، اعدام شدگان بدون اطلاع به خانواده‌ها، در گورهای دسته‌جمعی به خاک سپرده می‌شدند. بیشتر خانواده‌ها نیز پس از چند ماه خبردار شدند که فرزندانشان اعدام شده‌اند حسینعلی منتظری بلندپایه‌ترین مخالف اعدامها بود که پس از اعتراض‌های کتبی، در یک جلسه حضوری به تاریخ مرداد ۱۳۶۷ با حضور هیئت اعدامها، یعنی حسینعلی نیری (حاکم شرع وقت)، مرتضی اشراقی (دادستان وقت)، ابراهیم رییسی (معاون وقت دادستان) و مصطفی پورمحمدی (نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین) به آنها می‌گوید که «شما را در آینده جزء جنایتکاران درتاریخ می‌نویسند.» این موضع و اعتراض‌های منتظری به قیمت برکناری‌اش از جانشینی سید روح الله خمینی برای رهبری ایران و به حبس خانگی طولانی مدت وی انجامید.
۱۳ اردیبهشت سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۵۰ مقام سابق سازمان ملل و کارشناسان مشهور حقوق بشر و حقوق بین‌الملل و ۲۴ سازمان غیردولتی بین‌المللی، در نامه سرگشاده‌ای به میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، خواهان تشکیل کمیسیون تحقیق بین‌المللی در مورد کشتار هزاران زندانی سیاسی در ایران در تابستان ۱۳۶۷ شدند. بیشتر اعدام شدگان در گورهای دسته جمعی در گورستان خاوران به خاک سپرده شدند در زمان این اعدامها آیت الله خمینی بالاترین مقام کشور بود و از طرفی بخش عمده این اعدامها به دستور شخص او بوده است و در نامه زیر مبارزه با اسلام را کافر بر شمرده و مجازات آن را اعدام تعیین کرده است. باید گفت که اعدام های آن سال بدون محاکمه عادلانه و بدون تعیین وکیل توسط قربانیان انجام شده است و نقض حقوق بشر آشکار است و لازم است تا با تشکیل دادگاه های عادلانه تعداد اعدامیان و علت اعدام ها مشخص گردد. از سال 1388 و همچنین در اعتراضات سراسری ایران، با محاکمه ناعادلانه جوانان زیادی در زیر تیغ اعدام هستند و گناه آنها اعتراض به گرانی و بی کفایتی حکومت بوده و با برچسب های ضد انقلاب به اعدام محکوم شده اند دردی که فریاد بلند همگان را در گلو خفه کرده است.