وضعیت تاسف بار زنان در جامعۀ امروز ایران و خاورمیانه – به مناسبت روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان

نگارندگان: مهنور . ک / سمیرا . ا

 

در کشورهای جهان سوم و به ویژه در کشورهایی که در آنها قوانین شرع و اسلام حاکم است موقعیت زنان بیشتر از کشورهای دیگر تحت فشار و مخاطره است، چرا که عامل مذهب که عموماَ با مردسالاری سنتی عجین شده است به نحو فزاینده ای بر این موقعیت تأثیر می گذارد.

موقعیت زنان در ایران هم از این شرایط مستثنا نیست، موقعیتِ زن ایرانی تحت شرایط مختلف، تغییرات بسیاری کرده است و در مقایسه با رژیم شاه در 40 سال پیش، آنها را از جایگاهشان حتا به عقب رانده و در نتیجه تأثیری منفی بر روند رو به رشد حضور زنان (و به رغم  رشد و اعتلای فردی آنان) گذاشته است.

تغییر شرایط سیاسی در جامعه ایرانی رابطه مستقیمی با موقعیت زنان در ایران داشته است چرا که با هر تغییر سیاسی، نوع قانون گذاری، و نحوه اجرای قوانین توسط هر دولتی که بر سر قدرت آمده، تغییر کرده است.

از سوی دیگر از آنجا که زنان در جامعه ایرانی عموماَ تحت تأثیر این دگرگونی ها و تغییرات سیاسی و اجتماعی قرار می گیرند در نتیجه ناچارند تا مدام استراتژی های حضور خود را در جامعه ی ایرانی ـ بسته به این شرایط ـ تغییر دهند. گاهی این تغییرات، خود به خودی است و در پروسه های سیاسی و جوشش های فرهنگی شکل می گیرد. برای مثال حوادثی که بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران در سال 88 اتفاق افتاد به نحو قابل ملاحظه ای بر این موقعیت تأثیر گذاشت و موقعیت زنان را دچار دگرگونی های شگرفی کرد. از سوی دیگر «بهار عربی» (قیام مردم تونس و مصر و سوریه و لیبی) که همراه شکل گیری جنبش اعتراضی مردم در ایران آغاز شد نیز تأثیر غیرقابل انکاری بر موقعیت زنان در کشورهای منطقه داشته است. تغییرات اعمال شده در ساختار سیاسی که خواه ناخواه منجر به اعمال قانون گذاری در حوزه اجتماعی و قوانین مدنی هم می شود باعث شده که موقعیت زنان در ایران و بسیاری از این کشورها نسبت به گذشته تغییر بسیاری داشته باشد و حتی از روند رو به رشد خود در چند سال اخیر در مورد ایران نیز باز بماند.

 خشونت علیه زنان

خشونت علیه زنان اصطلاحی است که به تمامی اعمال خشونت‌آمیزی که علیه زنان اعمال می‌گردد اطلاق می‌شود.

اگر چه فعالین جنبش زنان در مورد خشونت علیه زنان بارها مطالبی نوشته اند و علل آنرا مورد بررسی قرار داده اند ولی با این وجود به علت گستردگی این موضوع در سطح جهانی بخصوص در کشورهای خاورمیانه، آسیائی و آفریقائی که مذهب، سنت و فرهنگ عقب مانده همچنان  بار سنگینی در جامعه و زندگی زنان دارند هیچ چیزی مانع آن نمیشود که به این موضوع مهم و غیر انسانی که سلامت جسمی، روحی و روانی میلیونها زن را در سراسر جهان مورد تهیدید قرار میدهد نپردازیم. بخصوص که در بعضی از کشورها مثل ایران، افغانستان، عربستان سعودی، ترکیه، امارات، نیجریه، سودان، مصر و بسیاری دیگر قدرت سیاسی عامل اصلی خشونت بر زنان و گسترش آن در سطح جامعه است.

 تبعیض جنسیتی که خود خشونت علیه زنان است  و زمینە ساز خشونت فیزیکی هم است تقریبا در تمام دنیا وجود دارد، با در نظر گرفتن کار خانگی، زنان ٦٠ درصد کارهای جهان را انجام میدهند اما تنها ١٠ درصد درآمد جهان و یک درصد املاک جهان به  زنان تعلق دارد.

براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، اقتصاد تبعیض و شکاف اقتصادی ، آموزشی ، بهداشت و قدرت سیاسی میان  زنان و مردان در ١٣٦ کشور جهان برسی شده بود که ایران در رده ١٣٠ قرار گرفت که نشان از تبعیض شدید علیه زنان در ایران است.

به نظر ما، خانواده و جامعه و حکومت هر کدام مسئول بخشی از مشکلات زنان و تبعیض و خشونت علیه زنان هستند . دلایل خشونت و تبعیض علیه زنان در خانواده و جامعه بیشتر ریشه در مسائل فرهنگی دارد اما نقش حکومت بی تاثیر نیست ، متاسفانه در ایران حکومت با تصویب قوانین موضوعه و تثبیت تبعیض جنسیتی، زمینه خشونت بیشتر علیه زنان در جامعه را فراهم کرده است .

گفتنی است؛ حکومت جمهوری اسلامی از همان ابتدای به دست گرفتن قدرت به دلایل ایدئولوژیکی به طور سیستماتیک زنان را به طور گسترده مورد تبعیض قرار داد.

برای بررسی نقش منفی دولت جمهوری اسلامی  در جامعه و تبعیض و افزایش زمینە تبعیض علیه زنان به چند مورد کلی اشاره می کنیم:

١) صدا و سیما : در ایران تمام شبکه های سراسری و محلی تلویزیون در اختیار حکومت است و تمام برنامه های آن بر اساس منافع حکومت است ،  متاسفانه صداو سیمای ایران به جای فرهنگ سازی برای رفع تبعیض علیه زنان خود وسیله ای ضد فرهنگی برای افزایش تبعیضات علیه زنان است . از برنامه های کودک و نوجوان گرفته تا فیلم های تلویزیونی همگی در حال اشاعه فرهنگ تبعیض عڵیه زنان هستند ، تبلیغ برای حجاب ، حجاب اجباری برای زنان مجری برنامه ها و بازیگران ، عدم پخش برنامه های ورزشی بانوان ، پخش برنامه های مذهبی که در آن زن را به اطاعت و فرمان برداری از شوهر تشویق می کند بخشی از تبعیضات واشاعه فرهنگ تبعیض علیه زنان در صدا و سیما است.

٢) آموزش وپرورش : تبعیض جنسیتی و تبلیغ برای فرهنگ مرد سالاری را می توان در عکس های کتاب های تحصیلی مشاهده کرد ، دختران خرد سال پس از رسیدن به سن ٩ سالگی در مراسمی به نام جشن تکلیف تشویق و مجبور به رعایت کامل حجاب و انجام دستورات مذهبی می شوند در حالی که پسران در سن ١٥ سالگی مجبور و تشویق به رعایت و انجام دستورات دینی می شوند . ممنوعیت تحصیلی برای دختران در بعضی رشته ها در دانشگاه هم نشان از تبعیض حکومتی علیه زنان است.

٣) قانون اساسی : قوانین جمهوری اسلامی که بر اساس برداشت رهبران رژیم از اسلام تدوین شده به طور گسترده زنان را مورد تبعیض قرار داده که در بسیاری موارد زمینه ساز خشونت علیه زنان است ، قوانین مرد سالارانه در خصوص خانواده ،ازداوج و تلاق،  ارزش شهادت ٢ زن به اندازه یک مرد ، قوانین ارث و دیه نمونه های از قوانین تبعیض آمیز جمهوری اسلامی بر ضد زنان هستند.

متاسفانه جمهوری اسلامی سعی در مردسالار کردن جامعه داشت و موفق هم بود، هرچند پوشش زنان ایرانی و عدم رعایت کامل حجاب نشان از شکست برنامه های رژیم در مورد زنان دارد اما تاثیر منفی اقدامات و تبلیغات رژیم در افزایش تبعیض و خشونت علیه زنان انکار ناپذیر است .

اما برای تغییر وضعیت زنان در ایران و پایان تبعیض جنسیتی چه باید کرد!

مطمئنا تغییر شرایط بسیار بد زنان در ایران تنها با کار فرهنگی امکان پذیر نیست و برای ریشه کنی تبعیض جنسیتی باید رژیم جمهوری اسلامی ریشه کن شود یا قانون اساسی به طور گسترده اصلاح شود چون حکومت اسلامی مانع اجرای قوانین برابر میان زنان و مردان در جامعه می شود  اما تا آن هنگام هم می توان با کار فرهنگی تا حدودی ازمشکلات زنان که نیمی از جامعه هستند کم کرد .