گزارش ماهانه از نقض حقوق بشر در ایران خرداد 99
گزارش: ف.مدارا/ سارا.م
آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی خرداد ماه ۹۹ است که تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی‌نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در خرداد ماه ۹۹ با چهل مورد اعدام، بازداشت اتنیک ها و اقلیت های مذهبی و تبعیض علیه آنان، بازداشت و محکومیت فعالان مدنی، نقض گسترده حقوق زندانیان، نقض پایدار آزادی بیان، بازداشت و محاکمه فعالین کارگری و صنفی، تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی، نقض حقوق کودکان و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
در حالی که در اکثر کشورهای دنیا مجازات اعدام متوقف شده است آیین نامه جدیدی جهت اجرای احکام کیفری مبنی بر به کار بردن شیوه های جدید مجازات توسط رییس قوه قضاییه به نهادهای قضایی ابلاغ شد. طبق متن منتشر شده، این آیین نامه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو و اعدام را شامل می شود. در ماده ۴۰ این آیین نامه جدید آمده که مجازات اعدام به صورت حلق آویز و با استفاده از طناب دار، با شیوه دیگری که کمترین آزار را برای فرد محکوم داشته باشد، به اجرا درآید. 
همچنین معاون اول قوه قضاییه گفت “پس از تعطیلات فروردین امسال تاکنون بیش از ۳۵۰ مورد اذن (اجاره شرعی اجرای حکم اعدام) توسط رییس قوه قضاییه صادر شد و نزدیک به ۲۵۰ مورد هم آماده ارایه به رییس قوه قضاییه است.
خرداد ماه همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در ایران بود. از مهمترین اخبار در ایرن زمینه اعدام در ملاعام یک زندانی در همدان و صدور حکم ۳ بار اعدام در ملاعام و شلاق برای چهار متهم بود.
آزادی اندیشه و بیان
نقض آزادی اندیشه و بیان در ایران در خردادماه امسال نیز به‌صورت گسترده در نقاط مختلف کشور ادامه داشت.
بازداشت هایی همچون مسعود کاظمی، محسن اسدی، صبا کردافشاری، حسین جنتی، آنیشا اسداللهی و مدیر یک کانال تلگرامی از مهمترین بازداشت‌های این حوزه بودند
در این ماه امیر سالار داودی به ۳۰ سال حبس تعزیری، میلاد محمدحسینی به ۲ سال حبس تعزیری، مسعود کاظمی به ۴ سال و شش ماه حبس تعزیری و دو سال محرومیت از فعالیت در زمینه خبرنگاری، پیمان میرزازاده به ۲ سال حبس تعزیری، رحیم محمدپور به ۱۳ سال و ۳ ماه حبس تعزیری و مهیار بهرام اصل به ۳۵ ضربه شلاق تعزیری محکوم شدند.
احضار و برگزاری دادگاه افرادی همچون رضا خندان و فرهاد میثمی، مهدی گنج بخش، رسول طالب مقدم، رحیم محمدپور، محمد مهدوی فر و محمدرضا خاتمی را نیز در این ماه شاهد بودیم.
از دیگر مهمترین اخبار میتوان به اجرای حکم زندان مهدی حاجتی، حمید کبیرمهر، امید شاه محمدی، محمد پارسی و عثمان اسماعیلی، همچنین مجرم شناخته شدن مدیر مسئول مجله ایران فردا اشاره کرد.
زندان
علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی سیاسی محبوس در زندان تهران بزرگ توسط دو زندانی دیگر در این زندان با ضربات پرتعداد چاقو به قتل رسید و با فاصله اندکی در محل بهشت زهرا تهران به خاک سپرده شد. این زندانی سیاسی از زمان بازداشت بدون رعایت اصل تفکیک جرائم و علیرغم درخواست‌های مکرر وی جهت انتقال به بند سیاسی در کنار زندانیان با جرائم مختلف و بعضا خطرناک نگهداری شده و بارها در نامه‌های خود به نداشتن امنیت جانی در آن محل اشاره کرده بود.
برزان محمدی، همبندی پیشین علیرضا شیرمحمدعلی، در نامه ای، محمدرضا خلیل زاده و حمیدرضا شجاعی زواره را به عنوان قاتل و شریک در قتل علیرضا شیرمحمدعلی معرفی می‌کند و می‌گوید که این دو پیشتر بارها تهدید کرده بودند که قتلی را مرتکب خواهند شد تا از این طریق به زندان رجائی شهر، محل نگهداری سابق خود منتقل شوند، چرا که در آنجا با اقدام به کلاه زنی درآمد خوبی کسب می‌کردند. حمیدرضا شجاعی زواره، سرانجام به خواسته خود رسید و به زندان رجائی شهر کرج منتقل شد.
پس از انتشار خبر قتل وی، برخی مسئولان دولتی نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و برخی رسانه های داخلی یک روز پس از این واقعه از صدور کیفرخواست علیه دو زندانی متهم به قتل وی خبر دادند.
لازم به ذکر است مراسم یادبود علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی سیاسی به قتل رسیده در فضای امنیتی برگزار شد.
حق حیات، درمان و رسیدگی پزشکی و امنیت روانی همواره از مهمترین موارد نقض حقوق زندانیان در ایران به شمار می‌رود. در این ماه نرگس محمدی، آرش صادقی، سعید شیرزاد، سهیل عربی، بابک دادبخش، اکبر باقری،جواد احمدی، مجید اسدی، ساناز اله یاری و جواد احمدی از دریافت خدمات درمانی محروم ماندند.
همینطور در پی اقدام به خودکشی یک زندانی محکوم به اعدام بدون رسیدگی پزشکی به سلول انفرادی منتقل شد و یک در زندان های رجایی شهر، سراوان و ارومیه سه زندانی دست به خودکشی زدند.
اعتصاب غذا از مواردی است که زندانی به ناچار برای شنیده شدن دادخواهی‌اش به آن چنگ می‌زند. در این ماهعباس لسانی، نازنین زاغری، حامد الهوردی پور، امیر ستاری رئوف و هیوا موسی زاده دست به اعتصاب غذا زدند. در این رابطه امیر ستاری رئوف در هفتمین روز اعتصاب غذای خود پس از ضرب و شتم توسط مسئولین زندان به سلول انفرادی منتقل شد و هیوا موسی زاده محبوس در زندان نقده که از پنج روز پیش در اعتراض به رویه مسئولین این زندان با دوختن لب دست به اعتصاب غذا زده بود بصورت تنبیهی به بند جرایم خشن زندان ارومیه تبعید شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به تداوم بازداشت و بی خبری از وضعیت صبا کردافشاری و فرشته دیدنی، عدم تفکیک جرایم در مورد حمید کبیرمهر, بی خبری از شهروند پلاکارد به دست میدان انقلاب پس از بازداشت و مصدومیت چهار زندانی در زندان ارومیه در پی بروز آتش‌سوزی در سلول انفرادی اشاره کرد.
اقلیت های ملی و مذهبی
اقلیتهای قومی – نژادی- ملی در خرداد ماه زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها و احضارها و محکومیت های بسیاری بودند.
علی عزیزی، یک شهروند در خوزستان، یک شهروند در سیستان و بلوچستان، سه شهروند در سنندج، شماری از شهروندان در مراسم خاکسپاری عزیز پورولی در تبریز، یک شهروند در آبادان، ۵ شهروند در خوزستان، شماری از شهروندان در زاهدان، یک شهروند در شهرستان سرباز، یک شهروند در چابهار، یک شهروند در اهواز، یک شهروند در سنندج، یک شهروند در زاهدان یک شهروند در اهواز دو شهروند در روانسر و پیرانشهر یک شهروند در اهواز، دو برادر در اهواز ، یک شهروند دیگر در اهواز، شماری از شهروندان در خوزستان، سه شهروند در ارومیه و یک شهروند در شهر بوکان در این ماه بازداشت شدند.
جعفر رستمی راد به ۶ ماه حبس تعزیری و محرومیت از فعالیت در احزاب، گروه‌ها و دسته‌های سیاسی و اجتماعی، امید اسدی به یک سال حبس تعزیزی، رحیم غلامی به یک سال حبس تعزیری و محمد درستی به پرداخت جزای نقدی بدل از حبس محکوم شدند.
همچنین عباس لسانی، عطا کریمی و علی عزیزی،کیانوش اصلانی و توحید امیر امینی و مجتبی پروین به دادگاه احضار شدند.
لازم به ذکر است در پی ضرب و شتم یک شهروند توسط نیروهای انتظامی در شهرستان ایرانشهر، روز گذشته شماری از اهالی این شهر دست به تجمع اعتراضی زدند.
اقلیت های مذهبی در این ماه نیز تحت فشار و تبعیض فراوان بودند. ممانعت از برگزاری نماز عید فطر اهل سنت در تهران علیرغم موافقت قبلی و بازداشت شماری از شهروندان اهل سنت در اهواز در حین برگزاری نماز تراویح از جمله مواردی بود که شهروندان اهل سنت با آن مواجه بودند.
سازمان بهزیستی کشور طی بخشنامه ای استخدام پرسنل از اقلیت های دینی در مهدهای کودک را ممنوع اعلام کرد. در این بیانیه آمده است که به کار گیری این افراد تنها در مهد کودک هایی مجاز است که به اقلیت های دینی اختصاص دارد. نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی در نامه ای به محمد شریعتمداری، وزیر کار بخشنامه سازمان بهزیستی درباره ممنوعیت بکارگیری اقلیت های دینی در مهدهای کودک را تبعیض آمیز عنوان کرد و خواستار اصلاح آن شد.
همچنین نیروهای امنیتی شهر تبریز به یک کلیسای مسیحیان آشوری به نام “کلیسای انجیلی” رفتند و پس از تعویض قفل‌ها از مسئول نگهداری این ساختمان خواستند که کلیسا را ترک کند.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به احضار و بازجویی امام جماعت یکی از مساجد اهل سنت در سنندج،بازداشت یک شهروند اهل سنت در اهواز، برگزاری دادگاه ۶ شهروند بهایی ساکن تبریز و محکومیت شش شهروند بهایی ساکن تبریز به حبس اشاره کرد.
زنان
در این ماه سه تن از فعالین حقوق زنان به نام های مریم محمدی، اسرین درکاله و نرگس خرمی به دادسرای اوین احضار شدند.
حکم صادره علیه لیلا میرغفاری که در ارتباط با حمایت از مخالفان حجاب اجباری صادر شده بود مبنی بر پرداخت جریمه نقدی اجرا و توسط وی واریز شد.
پرتو جغتایی، عکاس و گزارشگر ورزشی از ممنوعیت حضور عکاسان زن در تمرین تیم ملی فوتبال مردان خبر داد.
زنان ماهیگیر در جزیره هنگام در خلیج فارس نه تنها از دریافت مجوز برای ماهیگیری محروم می شوند بلکه سهمیه سوخت قایق برای صید که به صورت یارانه‌ای به ماهیگیران تعلق می‌گیرد نیز به آنها داده نمی‌شود.
از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه میتوان از بازداشت دو زن در مقابل ورزشگاه آزادی تهران، جلوگیری از ورود نوازندگان زن به یک جشن خیریه در قزوین، بازداشت و ضرب و شتم یک زن توسط پلیس رشت به دلیل نوع پوشش و رقصیدن در خیابان، خودسوزی و خودکشی چهار زن در استان آذربایجان غربی، خودکشی یک زن جوان، قتل یک زن و فرزندش توسط همسر وی، خودسوزی یک زن باردار در دیشموک و قتل ناموسی دو دختر۱۶ و ۲۷ ساله یاد کرد.
کارگران و اصناف
جمعی از کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه در نامه ای به کمیته آزادی سازمان جهانی کار نسبت به ادامه بازداشت و سرکوب فعالان کارگری از دولت ایران شکایت کردند. در این نامه با تاکید بر بازداشت، احضار و تهدید بیش از ۵۰ تن از کارگران این مجتمع در ماه های اخیر، به تداوم بازداشت اسماعیل بخشی و “شکنجه تا سرحد مرگ” وی در زمان بازداشت اشاره شده است. همچنین از سپیده قلیان، علی نجاتی، امیر امیرقلی، ساناز اله یاری و امیرحسین محمدی فر به عنوان دیگر مصادیق نقض حقوق فعالین کارگری و مدافعان حقوق کارگران نام برده شده است. این کارگران در پایان از سازمان جهانی کار درخواست کرده اند که به شکایت آنها علیه دولت ایران رسیدگی کند.
در این ماه حسین سلامی، عضو شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان بازداشت شد. همچنین منزلعزیز قاسم زاده، خواننده و فعال صنفی معلمان گیلان مورد تفتیش قرار گرفت.
احضار و برگزاری دادگاه شش تن از فعالین صنفی معلمان خراسان شمالی، محمدحسین سپهری، اسکندر لطفی،اصغر امیرزادگانی و چهار تن از کارگران سیمان کارون، محکومبت محمدعلی زحمتکش، فعال صنفی معلمان شیراز به حبس از دیگر مهمترین اخبار فعالان کارگری و اصناف بود.
گزارشاتی از پلمپ ۹۳ واحد صنفی و بازداشت ۴۱۲ تن در کرمانشاه و کوهدشت، بیش از ۳۰۰ واحد صنفی در اصفهان، ۵۴۷ واحد صنفی در تهران، ۱۴ واحد آرایشگاه زنانه در مشهد و بیش از ۱۶۰ واحد صنفی در رشت همچنیناقدام به خودکشی یک کارگر پتروشیمی تندگویان، لغو امتیاز یک مدرسه دخترانه در پی انتشار ویدیوی رقص دانش آموزان و معلمان در مهاباد و مرگ یک پرستار در حین کار در ایلام را نیز در این ماه شاهد بودیم.
حقوق فرهنگی
در این ماه حساب شخصی تعدادی از خوانندگان و نوازندگان ایرانی در اینستاگرام، به دستور مقامات قوه قضاییه به دلیل آنچه “انتشار محتوای مجرمانه” خوانده شده است، مسدود شد.
همچنین عباس سجادی، شاعر، ترانه‌سرا و موسیقی‌پژوه به دنبال عدم پذیرش “اعلام برائت” از محمدرضا شجریان ممنوع التصویر شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه میتوان به لغو کنسرت فرزاد فرخ در بجنورد و توقف نمایش و اکران فیلم “ما همه با هم هستیم” در استان کرمان اشاره کرد.
گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در خردادماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی است که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهمترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده‌ای در کشور داشت میتوان به قتل علیرضا شیرمحمدی در زندان تهران بزرگ، بازداشت گردشگران در سد لفور و بخشنامه ی بهزیستی مبنی بر عدم استخدام پرسنل از اقلیت های دینی در مهدهای کودک اشاره کرد.
گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی‌توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً با کم‌توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند، روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیرتعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهمترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند میتوان از بازداشت گسترده اتنیک ها در نقاط مختلف و بازداشت سه فعال حقوق زنان یاد کرد.