گزارش ماهانه؛ نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر در آذر ماه ۹۷
تحقیق و نگارش: امیر بن سعید
آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی آذر ماه ۹۷ است که البته این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
خلاصه آنچه در آذر ۹۶ گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در آذر ماه ۹۷ با بیش از ۳۰ مورد اعدام, آزار های متعدد کودکان, محکومیت ها، احضار ها و بازداشت های گسترده , نقض گسترده حقوق زندانیان, نقض پایدار آزادی بیان, تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی, آلودگی جدی هوا در تهران و خوزستان و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
از مهمترین اخبار در ارتباط با اعدام در این ماه می توان به تایید حکم اعدام احمدرضا جلالی در دیوان عالی کشور اشاره کرد. در ارتباط با دلایل صدور این حکم شبکه خبر تلویزیون ایران فیلم “فیلم اعترافات احمدرضا جلالی، پزشک زندانی را منتشر کرد. محتویات این فیلم کاملا خلاف نامه‌ای است که او داخل زندان نوشته و در آن گفته بود که ماهها برای انجام اعتراف تحت شکنجه بوده است.
در این راستا فایلی صوتی منتسب به وی منتشر شده که در آن می‌گوید اعترافات تلویزیونی که چند روز پیش از او در تلویزیون ایران پخش شد اعتبار ندارد.
آذر ماه با بیش از ۳۰ مورد اعدام و محکومیت بیش از ۳۵ مورد صدور حکم اعدام در زمره ماه های پر اعدام قرار میگیرد. لازم به ذکر است حداقل ۳ مورد از این اعدام ها در ملاعام صورت گرفته و ۱ مورد از محکومیت ها مربوط به یک کودک مجرم است.
آزادی اندیشه و بیان
نقض آزادی اندیشه و بیان همواره متوجه قشر فرهیخته و فعالین مدنی و سیاسی بوده است. در این ماه کانون نویسندگان ایران با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد نیروهای امنیتی از برگزاری مراسم نوزدهمین سالگرد کشته شدن محمد مختاری و محمد جعفر پوینده از قربانیان قتل های زنجیره ای جلوگیری کرده‌اند.
در این زمینه پرستو فروهر که برای برگزاری مراسم سالگرد کشته شدن پدر و مادرش، پروانه و داریوش فروهر، به تهران رفته است با شکایت وزارت اطلاعات در دادگاه حاضر شد.
همچنین کانون نویسندگان ایران خبر داد که مأموران امنیتی از برگزاری مراسم بزرگداشت علی اشرف درویشیان داستان‌نویس و پژوهشگر حوزه ادبیات عامه جلوگیری کرده‌اند.
در محاکم قضایی این ماه محکومیت سه زندانی سیاسی در تهران مجموعا به ۲۸ سال حبس و تبعید ، تایید حکم ۴ سال زندان برای دو فعال سیاسی اهل گچساران ، حکم ۱۸۰ ماه حبس توام با تبعید به سه زندانی سیاسی در ارومیه ،۱۰ ماه زندان و شلاق برای ترک همدانی ، احضار مجدد مصطفی تاج‌زاده به دادگاه و تشکیل پرونده جدید برای سیامک میرزایی و سه ماه و یک روز حبس برای وحید پور طهماسب را شاهد بودیم.\
محمود علیزاده طباطبایی در این ماه اعلام کرد همچنان بعضی از اعضای خانواده رفسنجانی ممنوع الخروج هستند.
در این ماه گلنار وکیل گیلانی گفت که معاون وزیر ورزش چندین بار بنده را به دفتر خودش فراخواند و هربار می‌گفت که اگر استعفا ندهم، عکس‌های خصوصی‌ام در تلگرام منتشر خواهد شد.
همچنین مدیر مسول روزنامه ایران و پایگاه خبری ۲۴ آنلاین مجرم شناخته شدند.
لازم به ذکر است فرمانده انتظامی استان همدان گفت ۸۰۰ سایت فیلتر شد و یک مدیر کانال تلگرامی دگرباشان جنسی در مشهد نیز بازداشت شد.
زندان
زندان های ایران در این ماه با تنش ها، اعمال محدودیت ها و محرومیت های بسیاری همراه بود.
گزارشات ارسالی توسط زندانیان از وضعیت نابسامان زندان ها موجب خشم مسولان و در نتیجه تهدید و محرومیت برای زندانیان بوده است.
در این زمینه بعد از گزارشی از وضعیت بغرنج زندان مرکزی زاهدان به روایت شاهدین، با مراجعه بازرسان از پایتخت به این زندان، تهدید و قطع تلفن بند زندانیان سیاسی به دلیل بیان مشکلات آغاز شده و مسئولان زندان زاهدان، به هدف انتقامجویی زندانیان را در معرض سرما قرار می دهند.
همچنین این ماه در زندان مرکزی زاهدان شاهد محرومیت محمد علی آذر و یک زندانی سیاسی مجروح از دریافت خدمات پزشکی و انتقال یک زندانی سیاسی شکنجه شده دیگر به این زندان بودیم.
اما در زندان اردبیل وضعیت نامعلوم محمد صابر ملک رئیسی زندانی سیاسی اعتصابی که مضروب شده است به قطع ارتباط زندانیان سیاسی این زندان نگرانی ها را در مورد این زندانی و سایر زندانیان دو چندان کرده است
همچنین این ماه در این زندان یک زندانی حداقل ۱۰ روز به میله زنجیر شده است.
در تهران وضعیت زندان فشافویه یا زندان تهران بزرگ که طی دوسال گذشته توسط سازمان زندان های ایران بازگشایی شد کماکان با مشکلاتی چون برخورد سلیقه ای مسئولان و آب آشامیدنی ناسالم روبه روست.
در کرج گارد زندان رجایی شهر کرج، زندانی که با سر و صدا کردن سایر زندانیان را از حضور گارد زندان و انجام بازرسی سرزده خبردار کرده بود برای دادن “دادن درس عبرت” توسط این نیروها مضروب شد.
سرما و محرومیت مشکلات مضاعف زندانیان سیاسی زندان رجایی شهر کرج، خودکشی دو زندانی در زندان رجایی شهر کرج و سکته رضا شهابی در زندان و تداوم محرومیت های پزشکی آرش صادقی از دیگر اخبار این زندان در این ماه بود.
از دیگر اخبار نقض حقوق زندانیان در این ماه میتوان به ۳۵ ماه بلاتکلیفی جوانان نصیرآباد ، بازداشت و شکنجه ۵ جوان بلوچ برای اخذ اعترافات اجباری ، نیاز فوری کامران قادری به عمل جراحی کمر و پاسخگو نبودن مسئولان و شکایت علیرضا گلی پور از مامور زندان پس از مصدوم شدن در بیمارستان اشاره کرد.
اقلیت های ملی و مذهبی
اقلیت های مذهبی و قومی در ایران از بزرگترین گروه هایی هستند که همواره با نقض حقوق خود مواجه هستند.
در آذر ماه یک شهروند بهایی ساکن تهران ،سه شهروند بهایی در کرمانشاه و دو شهروند بهایی در یزد و اصفهان و شهروند بهایی دیگری باز هم در کرمانشاه بازداشت شدند.
همچنین در این ماه نگین قدمیان شهروند بهایی برای تحمل حبس راهی زندان اوین شد.
همچنین این ماه در کرج تفتیش ۸ منزل، پلمب ۳ مغازه و بازداشت ۴ نوکیش مسیحی را شاهد بودیم.
در ارتباط با حقوق اتنیک ها این ماه شاهد بازداشت و شکنجه ۵ جوان بلوچ برای اخذ اعترافات اجباری ، بازداشت دو شهروند ترکمن ، بازداشت دست‌کم چهار شهروند مریوانی ، بازداشت خدیجه نیسى و احضار ۷ فعال سنندجی به اداره اطلاعات بودیم.
در این ماه امام جمعه پشامگ از شکنجه جوانان بازداشت شده بلوچ برای اخذ اعترافات اجباری، مولوی بدری از رفتارهای «تبعیض‌آمیز» با امدادرسانان اهل سنت در کرمانشاه و امام‌‌جمعه اهل‌سنت چابهار از اهانت به مقدسات اهل سنت در کتب درسی انتقاد کردند. همچنین مولوی عبدالحمید اعلام کرد فقط اجازه سفر به قم و تهران را دارد.
حقوق کودک
نقض حقوق کودکان در این ماه با کودک آزاری یک کودک ۳ ساله در شهرستان گنبدکاووس ، کودک ۲ ساله بجنوردی و دختر بچه دو ساله در هرمزگان همراه بود.
همچنین متاسفانه خودکشی همزمان ۴ دختر نوجوان در بهزیستی مشهد، یک دختر ۱۳ ساله در سردشت و یک دختر ۱۶ ساله را در این ماه شاهد بودیم.
حقوق دانش آموزان در این ماه با سرد شدن هوا در معرض نقض جدی قرار داشت. در این ماه تجهیزات گرمایشی غیراستاندارد موجب مسمومیت ۲۳ دانش‌آموز زنجانی و پانزده دانش‌آموز در شهریار با گاز منواکسیدکربن در شهریار مسموم شد.
همچنین در استان اردبیل آموزش و پروش از خانواده دانش‌آموزان که برخی از آنها در فقر به سر می‌برند خواسته‌است ۲۰ هزار تومان بدهند تا فرزندانشان در مدرسه گرم بماند.
در زمینه حقوق دانش آموزان در این ماه متاسفانه شاهد یک ضرب‌وشتم دانش‌آموز لرستانی توسط مدیر مدرسه بودیم.
لازم به ذکر است در این ماه اعلام شد ۲ هزار بیوه در سنین کودکی از ۹ تا ۱۲ سال در کشور وجود دارد.
زنان
در این ماه مدیرگروه مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی ایران با انتقاد از کمبود آمار در زمینه میزان آزارهای خیابانی برای زنان گفت که برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ۷۵ تا ۹۸ درصد از زنان مورد آزار خیابانی قرار گرفته‌اند.
کارگران و اصناف
با توجه به وضعیت اقتصادی در ایران و خلا وجود قوانین کامل در حمایت از حقوق کارگران, این ماه همچون ماه های گدشته برای کارگران به سختی گذشت.
متاسفانه در این ماه شاهد مرگ دو کولبر بر اثر سرما و کولاک بودیم همچنین کشته شدن دو کولبر و زخمی شدن ۶ نفر از کولبران بر اثر تیراندازی نیروهای مرزی، همراه با تلف شدن دهها راس از احشام کولبران و مصادره اسبهای جمعی از آنان را در اخبار این ماه شاهد بودیم.
در زمینه مرگ دو تن از کولبران نماینده سردشت و پیرانشهر گفت دو کولبر جوانی که کشته شدند بار پوشاک و گردو داشتند.
آذر ماه با بیش از ۱۵ کشته و ۸۰ زخمی برای کارگران ماه بسیار سختی بود. ایران در میان کشورهای جهان رتبه ۱۰۲ را در زمینه رعایت مسائل ایمنی کار به خود اختصاص داده که رتبه بسیار پایینی است.
از دیگر اخبار کارگری در این ماه میتوان به احضار و بازجویی از ۱۹ فعال کارگری در سنندج و سکته رضا شهابی اشاره کرد.
همچنین نیروهای سد معبر شهرداری در ملایر در میدان آزادی این شهر با باتوم چند میوه‌فروش را مسدوم و آنها را راهی بیمارستان کردند.
این ماه مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدرگفت که ۵.۴ درصد در میان جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال ایران به مواد مخدر اعتیاد دارند که از این میان جامعه کارگری در محیط‌های صنعتی با ۲۲.۳ درصد بیشترین شیوع مصرف موادمخدر را دارند.
بهداشت و محیط زیست
از مهمترین رویداد های محیط زیستی در این ماه آلودگی بسیار هوا در تهران و اهواز بود.
در این زمینه عضو شورای شهر تهران گفت ١٢ تهرانی در هر ٢۴ ساعت به علت آلودگی هوا می میرند.
در اثر آلودگی هوای تهران به حدی بود که مدارس تهران چندین روز تعطیل شدند و ۲۵۰ نفر را راهی بیمارستان کرد
همچنین غلظت ریزگرد ها در اهواز به ۱۴ برابر حد مجاز رسید. که در اثر آن ۳۲۹ تن راهی مراکز درمانی شدند.
از دیگر مهمترین اخبار محیط زیستی در این ماه میتوان به خشک شدن قسمت جنوبی تالاب “شادگان” اشاره کرد. معاون محیط طبیعی اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان با اشاره به عدم تأمین حق‌آبه تالاب شادگان اظهار کرد: “وزارت نیرو مسئول تأمین حق‌آبه تالاب شادگان است و طبق مطالعات سازمان آب و برق خوزستان، حق‌آبه تالاب شادگان را حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب اعلام کرده‌اند”.
همچنین در غفلت مسئولین محلی و استان سیستان و بلوچستان فاجعه زیست محیطی عظیم با رها سازی زباله های بیمارستانی در محیط شهر در کمین امنیت مردم زابل قرار دارد.
حقوق فرهنگی
از جمله موارد نقض حقوق بشر در ارتباط با موضوعات فرهنگی در این ماه میتوان به حذف مستندی درباره فائزه هاشمی از «سینما حقیقت» اشاره کرد.
همچنین محمد رسول‌اف سینماگر ایرانی که از خروج او از ایران جلوگیری شده، گفت که مقام‌های امنیتی به او اطلاع داده‌اند که باید منتظر بازجویی های بیشتر باشد.
همچنین فرمانده انتظامی خراسان رضوی از دستگیری ۹ تن از شهروندان مشهدی خبر داد که در زمینه تبلیغات و مدلینگ لباسدر فضای مجازی فعالیت می کردند.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
آذر ماه امسال آکنده از انفجار های متعدد مین در مناطق متفاوت، و اسید پاشی و بازداشت پارتی بود.
در این ماه انفجار مین باعث قطع عضو جوان سردشتی کشته شدن سه نفر در مهران و یک کشته و یک مجروح در کرمانشاه همچنین یک مجروح در مهران را در پی داشت.
از دیگر اخبار در زمینه خشونت های نظامی و قضایی میتوان به بازداشت شماری از کشاورزان معترض روستاى جلیزى دهلران اشاره کرد.
همچنین دادستان اراک از دستگیری ۲۴ زن و مرد در یک مهمانی خبر داد. در همین راستا فردی در یزد به دلیل تبلیغ برپایی مهمانی دستگیر شد.
از دیگر مهمترین اخبار میتوان به اسیدپاشی به یک زن سالخورده و حمله به یک آرایشگاه زنانه در شیراز با تهدید اسید پاشی و در خواست اعدام برای اسیدپاش روستای همت آباد بم اشاره کرد.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در مرداد ماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده ای در کشور داشت میتوان به تایید حکم اعدام احمدرضا جلالی در دیوان عالی کشور، آلودگی هوای تهران ، موضوع دانشجویان ستاره دار، سکته رضا شهابی در زندان و دادگاه پرستو فروهر اشاره کرد.
۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند می توان به از وضعیت بغرنج زندان مرکزی زاهدان و قطع ارتباط زندانیان سیاسی زندان اردبیل و وضعیت نامعلوم محمد صابر ملک رئیسی میتوان اشاره کرد.